Soru: Babam 1967’de subayken trafik kazasında hayatını kaybetti. 9 yıl görev yaptığından anneme maaş bağlanmadı. Daha sonra annem evlendi ve evlendiği eşi vefat etti. Annem sonraki eşinden SSK’dan maaş almakta. Babamla ilgili kanunun daha sonra değiştiğini duydum. Hizmet süresi 10 yıldan 5 yıla inmiş. Çevremizde bu şekilde olan biri maaş alıyor. Acaba annem sonraki eşinden maaş aldığı halde, eski eşinden de kurumlar ayrı olduğundan dolayı maaş alabilir mi? Sencer KARAFATİHOĞLU Cevap: Yeni yasanın yürürlüğe girdiği 1 Ekim 2008’den itibaren, 5 yıl fiili hizmet süresi olan Emekli Sandığı iştirakçilerinin vefatı halinde hak sahiplerine dul-yetim aylığı bağlanmaktadır. Yasadan, 1 Ekim 2008’den önce vefat eden ve 5 yıldan fazla olmakla birlikte 10 yıldan az hizmeti olduğundan dul-yetim aylığı bağlanmayanlar da yararlanıyor. Anneniz babanızdan dolayı dul aylığı bağlatabilir. SSK’lı olan diğer eşinden aldığı aylığı da alabilir. Ancak, babanızın vefatında hizmet yetersizliğinden annenize dul aylığı bağlanmadığından babanızın emekli keseneklerini ‘toptan ödeme’ adı altında geri almışsanız, aldığınız kesenekleri kanuni faiziyle birlikte Emekli Sandığı’na geri ödeyerek, babanızın hizmetlerini ihya etmesi gerekiyor. Kesenekleri ödediği tarihi takip eden aybaşından itibaren dul aylığı bağlanır. Her iki eşinden de aylık almasında mahzur yok. Yapmanız gereken, bulunduğunuz yerdeki Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü’ne yazılı olarak başvuru yaparak, eşinizden dolayı dul aylığı bağlanmasını talep etmektir.
Başlangıç tarihiniz SSK’yı avantajlı kılıyor
Soru: 1 Haziran 1969 doğumluyum. 1986’dan itibaren SSK’ya 690 gün prim ödedim. Bağ-Kur’a geçmek istiyorum. Ne kadar toplu ödeme ve tam ödeme yapmam gerekiyor? Ne zaman emekli olurum? Berk AKGÜL Cevap: Geriye dönük prim ödenmemiş boş günler, toplu prim ödenerek kazanılamıyor. Toplu ödeme yapmanız mümkün değil. Bağ-Kur’a geçerseniz 25 yıl (9000 gün) prim ve 60 yaş şartlarını yerine getireceğiniz tarihte emekli olabilirsiniz. Ancak, 1986 başlangıcınız SSK’dan emekli olmanızı avantajlı kılıyor. SSK’da 25 yıl sigorta, 5300 gün prim ve 49 yaş şartlarına tabisiniz. 4610 gün daha prim ödeyerek, prim ödemenizi 5300 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Bağ-Kur’a 3350 gün prim ödedikten sonra Bağ-Kur’u kapatıp, sigortalı bir işte çalışarak 1260 gün (3.5 yıl) prim ödemeniz halinde de bu şartlarla SSK’dan emekli olmanız mümkün.
Anne primini 3600 güne tamamlamalı
Soru: Annem 1 Şubat 1960 doğumlu. 1 Ocak 1998’de SSK’lı oldu. 1 ay prim ödedi ve Bağ-Kur’a geçti. 2003-2004 arasında 1 yıl devamlı primleri yattı. 2004’te Bağ-Kur’u kapattırdı. SSK’dan emekli olmak isterse, ne kadar prim yatırması gerekiyor ve ne zaman emekli olur? Nusret TÜREMEN/Denizli Cevap: Anneniz sigortalı çalışarak 1260 gün (3.5 yıl) prim öderse, SSK şartlarıyla emekli olabilir. SSK’da yaş haddinden emekli olmak için 15 yıl sigorta süresi, 3600 gün prim ve 58 yaş şartlarına tabi. Prim ödemesini 3600 güne tamamlayacağı tarihte, ara vermeden prim öderse Nisan 2019’da emekli olabilir.
Ağabeyiniz 641 gün daha prim ödeyip 58 yaşı bekleyecek
Soru: 1954 doğumlu olan bir ağabeyimiz, 1972’de SSK’lı olmuş. 1985 sonuna kadar 2220 gün, 1986-1992 arası da Bağ-Kur’a 2179 gün, 1993’te ise tekrar SSK’ya 20 gün prim ödemiş. Bir yıl askerlik borçlanması yapmış. Ne zaman veya nasıl emekli olabilir? Özdemir Cevap: Ağabeyiniz son yedi yılda Bağ-Kur’a fazla prim ödediğinden, maalesef Bağ-Kur şartlarıyla emekli olmak durumunda. Bağ-Kur’da en erken yaş haddinden emekli olabilir. Yaş haddinden emekli olmak için 15 yıl (5400 gün) prim ve 58 yaş şartlarına tabi. İsteğe bağlı olarak 641 gün daha prim ödeyerek, 4759 gün olan prim ödemesini 5400 güne tamamlaması şartıyla, 2012’de 58 yaşını dolduracağı tarihte emekli olabilir. Ayrıca sigortalı çalışarak 1240 gün daha prim ödeyerek, 1993’ten sonraki 20 gün prim ödemesini 1260 güne tamamlayacağı tarihte, ara vermeden prim öderse Ekim 2013’te, SSK’dan emekli olabilir.
Hisseli de olsa birden fazla gayrimenkulü olan Emlak Vergisi ödemek zorunda
Soru: Babadan kalma binaya üç kardeş hissedarız. Binanın alt katı dükkan. Aylık 1500 lira kira alıyor ve üç kardeş paylaşıyoruz. Dükkanın Emlak Vergisi ödeniyor. Çöp vergisini de kiracı ödüyor. Kardeşimle ikinci katta oturuyoruz. Bekarız ve babamızdan aldığımız yetim aylığından başka gelirimiz yok. Daire için Emlak Vergisi ödememiz gerekiyor mu? Gül Cevap: Türkiye sınırları içinde brüt alanı 200 metrekareyi aşmayan tek dairesi olan emekliler, hiçbir geliri olmayanlar, gaziler, şehitlerin dul ve yetimleri ile engellilerin Emlak Vergisi oranı Bakanlar Kurulu’nca sıfıra indirildiğinden, Emlak Vergisi ödemiyorlar. Hisseli de olsa birden fazla gayrimenkulünüz olduğundan (bir dükkan ve bir daire) Emlak Vergisi ödemek zorundasınız
Kira gelirlerinde tahsil esası geçerli olduğundan tahsil edilen kira önemli
Soru: Evimi 10 Mayıs 2009’da kiraya verdim. Kirayı nasıl beyan edeceğim? Mayıs ayını tam olarak mı beyan edeceğim? Yoksa mayıs ayını saymayacak, hazirandan itibarenki kiraları mı beyan edeceğim? Saniye CAN Cevap: Kira gelirlerinin beyanında tahsil esası geçerlidir. 2009 yılı içinde kaç lira kira tahsil etmişseniz onu beyan edeceksiniz. Tabi konut kiralarındaki 2600 liralık beyan haddini aşması koşuluyla. 10 Mayıs 2009 ile 31 Aralık 2009 arasındaki dönemde, kiracınızdan tahsil ettiğiniz kira tutarlarının tamamını beyan edeceksiniz. Beyanname üstünde 2600 liralık istisna haddi düştükten sonra, kalan tutardan ya yüzde 25 götürü gider ya da gerçek giderlerinizi düştükten sonra kalan safi kira geliri üstünden Gelir Vergisi hesaplanacak.
Başka aylık alan yoksa annenizin aylığı yükseltilir
Soru: Babamın vefatı nedeniyle 4 yıldan beri Bağ-Kur’dan aylığının bir kısmını almaktayım. Okulu bitirip işe başladım. Maaşın kesilerek annemin üzerine geçmesini Bağ-Kur’dan talep ettim. Fakat artık böyle bir hakkımın olmadığı söylendi. Böyle bir hakkım var mı? Ne yapmam gerekir? Ayşen Cevap: Bağ-Kur, anne veya babasından dolayı yetim aylığı almaktayken, sosyal güvenlik kurumlarına tabi bir işte çalışmaya başlayan kız çocuklarının aylıklarını keser. Sigortalı olarak çalışan kız çocuklarına da anne veya babalarından dolayı yetim aylığı bağlamaz. Sigortalı çalışmaya başladığınızdan dolayı, yetim aylığı alamayacağınızdan yetim aylığınızı kestirmeniz gerekiyordu. Nitekim kestirmişsiniz. Ancak, annenize devredilmek için kestirmişsiniz. Bağ-Kur haklı. Yetim aylığı alma hakkınız yok. Olmayan hakkı da annenize devretmeniz söz konusu olamaz. Ancak, aylığınız kesildikten sonra annenizden başka babanızdan dolayı yetim aylığı alan yoksa, annenizin aylık bağlama oranı yüzde 50’den yüzde 75’e yükseleceğinden, almış olduğunuz aylık annenize devredilmiş gibi olur. Ancak, bu durum aylığınızı kestirip annenize aktarılması talebinizden değil, yasal düzenlemeden kaynaklanıyor.
Ekrem Sarısu